ج . اهمّیّت، نتایج و تأثیرات جنبش

ج. اهمّيّت، نتايج و تأثيرات جنبش

جنبش تنباكو اولين مقاومت همگاني مردم ايران عليه بيگانگان و استبداد شاهي بود كه بر حوادث و رويدادهاي پس از خود تأثير بسيار نهاد.

يكي از نتايج بزرگ پيروزي جنبش تنباكو، نمايش و افزايش قدرت سياسي علما بود; قدرتي كه نهتنها خارجيان بلكه سردمداران حكومت ايران نيز از آن بيخبر بودند. همانطوري كه گفته شد عالمان ديني، متزلزل شدن اساس دين، استقلال و مغايرت امتيازات با قرآن مجيد را سبب تحريم ميدانستند. اثبات عملي قدرت بيكران علما، از آن پس در خاطره ملت ايران باقي ماند و در جريان انقلاب در سالهاي 56 و 57 بار ديگر به صحنه آمد. افزون بر اين، ايرانيان با آن حركت دريافتند كه پيروزي بر شاه و بيگانگان امري ممكن است و اين جنبش با نشان دادن ناتواني پادشاهان در برابر مردم به مهمترين دليل آغاز انقلاب مشروطه تبديل شد.

جنبش تنباكو، نمونهاي موفقيتآميز از يك حركت عمومي در تاريخ معاصر ايران است، حركتي كه پيروزي آن مرهون پيوند ويژه رهبران مذهبي و مردم بود. اين قيام در حقيقت تولد سياسي مردم و روحانيت را در پي داشت و از ظهور يك روح جديد در بين مردم خبر ميداد. پايههاي مشروعيت سلطنت با مقاومت در برابر فتواي مراجع و مخالفت با علماي بزرگ وقت، بيش از پيش متزلزل شد. در مقابل، اقتدار سياسي روحانيت افزايش يافت و روحانيت از اين به بعد به عنصر اصلي هدايت كننده مقاومتهاي مردمي عليه استعمار و استبداد، مبدّل گرديد. (2)